परिचयः
“कुनै कसूर भएको, भईरहेको वा
हुन लागेको छ भन्ने कुरा थाहा पाउने व्यक्तिले त्यस्तो कसूरको सम्बन्धमा आफूसँग
भएको वा आफूले देखे जाने सम्मको सबुद प्रमाण खुलाई प्रहरी समक्ष लिखित वा
विद्युतीय माध्यमबाट दिइने सूचनालाई जाहेरी दरखास्त भनिन्छ” मुलुकी अपराध
(संहिता) ऐन, २०७४ को अनुसूची-१
मा उल्लिखित कसूर उपर मुलुकी फौजदारी कार्यविधि (संहिता) ऐन, २०७४ को अनुसूची-५
बमोजिमको ढाँचामा नजिकको प्रहरी कार्यालयमा यथाशीघ्र दिनु पर्दछ ।
कहाँ दिने ?
- जाहेरी दरखास्त नजिकको
जुनसुकै प्रहरी कार्यालयमा पनि दिन सकिने छ तर त्यस्तो जाहेरी दरखास्त अपराध
भएको स्थलको सम्बन्धित जिल्ला प्रहरी कार्यालय वा मातहत तोकिएको अन्य प्रहरी
कार्यालयमा दर्ता हुनेछ ।
- कुनै कसूर अन्य प्रहरी
कार्यालयको क्षेत्र भित्र भएको वा भईरहेको वा हुन लागेको थाहा पाएमा त्यस्तो
प्रहरी कार्यालयले त्यस्तो सुचना यथाशीघ्र सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयमा
पठाईदिनु पर्दछ र आवश्यकता अनुसार सूचना दिने व्यक्तिलाई पनि सम्बन्धित
प्रहरी कार्यालयमा उपस्थित हुन जानकारी दिनु पर्दछ ।
- जाहेरी
दरखास्त वा सूचना सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयले दर्ता गर्न इन्कार गरेमा
जाहेरी दरखास्त वा सूचना गर्ने व्यक्तिले यस्तो व्यहोरा खुलाई सम्बन्धित
जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालय वा त्यस्तो जाहेरी दरखास्त वा सूचना दर्ता गर्नु
पर्ने प्रहरी कार्यालय भन्दा माथिल्लो तहको प्रहरी कार्यालयमा जाहेरी दरखास्त
वा सूचना सहित उजुर गर्न सक्नेछ । यसरी
उजुर प्राप्त भएमा सम्बन्धित जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालय वा प्रहरी
कार्यालयले त्यसको अभिलेख राखी त्यस्तो जाहेरी दरखास्त वा सूचना आवश्यक
कारवाहीको लागि सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयमै पठाउनु पर्नेछ।
कहिले दिने ?
सम्बन्धित अपराधको कानूनले तोकेको हद म्याद
भित्र यथासक्य चाँडो जाहेरी दरखास्त दिनु पर्दछ।
कसरी दिने ?
·
अपराधको सूचना वा
जाहेरी दरखास्त तत्काल दिँदा लिखित, मौखिक जे जस्तो रुप वा ढाँचामा दिए पनि
सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयले बुझी लिनु पर्नेछ । जाहेरी दरखास्त वा सूचना दिने
व्यक्तिले त्यस्तो सूचना लिखित रुपमा नदिएमा निजले दिएको सूचनाका आधारमा सबै
कुराहरु सम्बन्धित प्रहरी कर्मचारीले अनुसूची-५ बमोजिमको ढाँचामा खुलाई निजलाई सो
पढी वाची सुनाई निजको सहीछाप समेत गराई राख्नु पर्नेछ । तर जाहेरी दरखास्तमा अपराध
गर्नेको नाम, थर, वतन तथा हुलिया
किटान नभएकै कारण त्यस्तो जाहेरी दरखास्त अस्वीकार्य हुने छैन यद्यपि जाहेरी
दरखास्तमा सकेसम्म कसूर तथा कसूरदारको वारेमा वढि भन्दा बढी सूचना समावेश गर्नु
पर्दछ ।
·
जाहेरी दरखास्त वा
सुचना कुनै व्यक्तिले सम्बन्धित प्रहरी कार्यालयमा आफै उपस्थित भई दिएमा वा कुनै
व्यक्ति मार्फत पठाएमा वा विद्युतीय माध्यमबाट सूचना दिएमा त्यस्तो प्रहरी
कार्यालयले त्यस्तो जाहेरी दरखास्त वा सूचना दर्ता गरी निजलाई मुलुकी फौजदारी
कार्यविधि (संहिता) ऐन, २०७४ को अनुसूची-
६ बमोजिमको ढाँचामा भरपाई दिनु पर्दछ । कसैले विद्युतीय माध्यमबाट सूचना दिएकोमा
सोही माध्यमबाट त्यस्तो सूचना पाएको जानकारी गराउनु पर्नेछ । कुनै व्यक्ति मार्फत
वा विद्युतीय माध्यम वा अन्य कुनै माध्यमबाट प्राप्त भएको जाहेरी दरखास्त वा
सूचनाको विश्वसनीयतामा शंका भएमा त्यस्तो दरखास्त वा सूचना बाटोको म्याद बाहेक सात
दिनभित्र सम्बन्धित व्यक्तिबाट सनाखत गराउनु पर्नेछ । अन्यथा सनाखत हुन नसकेको
जाहेरी दरखास्त वा सूचना उपर कुनै कारवाही हुने छैन ।
·
समाजिक अपराध जस्तै चोरी, डकैती, शारीरिक, मानसिक यातना, बलात्कार, घरेलु हिंसा, कुटपिट
जस्ता आपराधिक कार्यहरूको कारवाहीका लागि प्रहरी वा अदालतमा दिइने लिखत जाहेरी
दरखास्त हो। जाहेरी दरखास्त अदालत, प्रहरी प्रशासन वा स्थानीय निकायमा दिन सकिने ब्यवस्था छ । जाहेरी दरखास्त
फौजदारी मुद्दाको कामकारवाही को लागी दिइन्छ । जाहेरी दरखास्त दिइसकेपछि मात्र
कुनैपनि मुद्दाको कामकारवाही सुरु हुन्छ ।
जाहेरी दरखास्तलाई इङ्ग्लिसमा First Information Report (FIR) पनि भनिन्छ ।
कुनैपनि आपराधिक गतिविधि भएमा वा घटना घटेमा त्यस्ता घटनाको दोषीलाई कारवाही
गर्नको लागि नजिकैको प्रहरी प्रशासनमा उजुरी दिइन्छ जसलाई जाहेरी दरखास्त भनिन्छ ।
प्रहरी प्रशासनमार्फत सम्बन्धित निकायमा पठाइने जाहेरी दरखास्तमा पीडितको नाम
खुलाउन वा नखुलाउन पनि सकिन्छ ।
जाहेरी
दरखास्त लेख्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू
१. जाहेरी दिने व्यक्तिको नाम, थर र
ठेगाना र जाहेरी दिने निकायको नाम उल्लेख गर्नुपर्छ,
२. अभियुक्तको नाम, थर, ठेगाना
र हुलिया समेत खुलाउनुपर्छ ।
३. कुन मुद्दाको बारेमा
जाहेरी दिएको हो भन्ने कुरा स्पष्ट खुलाउनुपर्छ,
४. घटना घटेको ठाउँको
बारेमा तथा मिति समेत उल्लेख गर्नुपर्छ,
५. घटनाको पूर्ण विवरण
खुलाउनुपर्छ,
६. अपराधी विरुद्ध भएको
प्रमाण समेत उल्लेख र पेश गर्नुपर्छ ।
·
जाहेरी
दरखास्त पेश गरेको प्रहरी कार्यालयको नाम,
ठेगाना दर्ता नं र दर्ता मिति,
·
जाहेरी
दरखास्त वा सूचना दिने व्यक्तिको नाम,
थर,
ठेगाना र फोन नम्बर,
·
कुन
कानून वा मुद्दाबारे दरखास्त वा सूचना गरेको हो सो कुरा,
·
कसूर
गर्ने व्यक्तिको नाम, थर र ठेगाना,
·
कसूर
गर्ने व्यक्तिको बाबु/आमाको नाम,
·
कसूर
गर्ने व्यक्तिको हुलिया र परिचय खुल्ने अन्य विवरण,
·
कसूरसँग
सम्बन्धित अन्य सम्पूर्ण विवरण खुलाउनु पर्दछ।
नमुनाः१. मननाराय पौडैल र
मलेवा रानी वीचमा लेदेन भएकोमा पैसा समेत फिर्ता नगरेको र दिएको चेकमा समेत
पर्याप्त रकम नभएको र पैसा नभएको जानकारी गराउँदा समेत चुम लागि पैसा पचाउने
प्रयास गरेकोले निज मलेवा रानीको विरुद्ध दायर गर्ने जाहेरी दरखास्तको नमुना तयार
गर्नुहोस।
दर्ता
नः
दर्ता
मितिः
श्री जिल्ला प्रहरी कार्यालय दमौली तनहूँमा पेश गरेको
जाहेरी दरखास्त
१. जाहेरवालाको नाम थर ठेगानाः- गण्डकी प्रदेश तनहुँ जिल्ला साविक
खैरेनीटार गा.वि.स. वडा नं.८ को हाल कायगी ऐ. शुक्लागण्डवी न.पा. वडा नं.६ बस्ने चुन्दनारायण
पौडेलको छोरा वर्ष ५२ का मननारायण पौडेल
सम्पर्क मो.नं. ९८00000000....
२. कुन कानून वा मुद्दाबारे दरखास्त वा सुचना
गरेको होः बैंकिङ कसूर ।
३. कसूर गर्ने व्यक्तिको नाम, थर र ठेगानाः गण्डकी प्रदेश तनहूँ जिल्ला व्यास न.पा.
वडा नं. हाइस्कूलटार बस्ने अ.वर्ष ४० का मलेवा रानी मोवाईल नं. ९८0000000
४. कसूर गर्ने व्यक्तिको बाबु/आमाको नामः
बाबुः कृष्ण प्रसाद लामा / आमाको नाम मालचरी लामा
५. कसूर गर्ने व्यक्तिको हुलिया र परिचय खुल्ने
अन्य विवरणः वर्ण गहु गोरो, मध्यम शरिर र उचाई
अ.५ फुट ५ इन्च भएको ।
६. कसूर सम्बन्धी विवरणः-
क. घटना भएको वा भइरहेको वा हुन लागेको
स्थान ठाँउ मिति र समयः- विपक्षी मलेवा रानी ले तनहूँ व्यास न.पा. वडा नं.१ स्थित
हाइस्कूलटारमा बसि आफ्ना नाउँको चेक मिति २०७९/०७/९८ मा दिनु भई उक्त चेक तनहूँ
जिल्ला शुक्लागण्डकी न.पा. वडा नं.६ स्थित राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक खैरेनीटार
शाखामा सन् २०२२/११/०६,२०२२/११/०७ र सन
२०२२/११/०८अर्थात वि.स.२०७९/०७/२०,
वि.स.२०७९/०७/२१ र
वि.सं. २०७९/०७/२२ गते । २०२२/११/०६,२०२२/११/०७ र सन
२०२२/११/०८अर्थात वि.स. २०७९/०७/२०,
वि.स.२०७९/०७/२९ र
वि.सं. २०७९/०७/२२ मा जाँदा खातामा पर्याप्त रकम नभएका कारण उक्त चेक सटही हुन
नसकी बाउन्स भई चेक फिर्ता भएकाले निज विपक्षीलाई भेटी आफ्नो खातामा पर्याप्त रकम
नभएको चेक दिनु भएछ उक्त चेक सटही हुन नसकी बाउन्स भई फिर्ता भएकाले चेक बमोजिमको
रकम मलाई नगदै दिई तपाईको चेक फिर्ता लिनुहोस भनि रकम माग्दा तपाइलाई रकम दिन्न
जाने बुझेको गर्नुहोस भनि विपक्षीले मलाई गैह्र कानूनी हाँक जवाफ दिई बैंकिङ कसूर
गर्नु भएकाले अन्यायमा परी बैंकिङ कसूर तथा सजाय ऐन २०६४ को दफा ३ (ग) बमोजिमको
कसूरमा ऐ. ऐनको दफा १७ को हदम्याद भित्रै यो जाहेरी दरखास्त दिन आएको छु
ग. कसूरको प्रकृति र
कसुर संग सम्बन्धीत अन्य विवरणः विपक्षी मलेवा रानी ले आफ्नो खातामा पर्याप्त रकम छैन भन्ने जान्दा
जान्दै आफुले लिएको खाएको रकम नतिर्ने मनसाय राखि बैंकिङ कसूर तथा सजाय ऐन २०६४ को
दफा ३ बमोजिमको कसूर अपराध गर्नु भएकाले निज प्रतिवादी मलेवा रानी लाई पक्राउ गरी
बैंकिङ कसूरमा ऐ. ऐनको दफा १५ बमोजिम हदैसम्म सजाय गरी निज विपक्षी मलेवा रानी बाट
मैले पाउने विगो रकम दिलाई भराई न्याय
पाउँ ।
घ. कसूर संग
सम्बन्धित सवुद प्रमाणः विपक्षीले दिनु भएको सिद्धार्थ बैंक लि. दमौली शाखाको चेक र उक्त बैंकको
चेक इन्फमेसन रिपोर्ट तथा मेरा नाउँको नागरिकताको फोटोकपी यसै जाहेरी साथ पेश
गरेको छु प्रमाण लगाई पाउँ ।
ङ. कसूर संग
सम्बन्धित अन्य विवरणः- x
७. यो दरखास्तको व्यहोरा ठिक साँचो छ, झुट्टा व्यहोरा लेखेको ठहरे कानुन बमोजिम सहुँला बुझाउँला । प्रहरीव्दारा
अनुसन्धान हुँदा वा अदालतमा मुद्दा चल्दाको बखत उपस्थित हुनुपर्ने जनाउ पाए सो
वमोजिम उपस्थित हुनेछु ।
जाहेरवाला
वा सुचना दिने व्यक्तिको
नामः-
मननारायण पौडेल
सहीः-
मिति
२०82/०1/१3
नमुना नं. 2. तपाइलाई आशाकाजी महर्जन
र होकमाजी महर्जनले अपमानित गर्ने तथा दुर्व्यवाहार गर्ने गरेकाले निजहरुको विरुद्धमा
प्रहरी कार्यलयमा पेश गर्ने जाहेरी दरखास्तको नमुना तयार पर्नुहोस।
अभ्यासको लागिः
1. तपाइको
साथी अस्मिता लामा पोखरा पृथ्वीनारायण क्यापसमा पढने वेलामा अर्जेन्ट भएको भनी रु.२,००,००००/-
सापटी लगेकोमा अहिलेसम्म फिर्ता नदिएको र चेक दिएको भए पनि तीन पटक सम्म चेक
वाउन्स भैसकेको छ। यस अवस्थामा चेक
बाउन्सको जाहेरी जिल्ला प्रहरी कार्यालय कास्कीमा दर्ता गर्दा बुझाउनु पर्ने
जाहेरीको नमुना तयार गर्नुहोस।
2. तपाइको
साथी कोमल सिवाकोटीले अर्जेन्ट भएको भनी रु.६,००,०००/- सापटी लगेकोमा अहिलेसम्म
फिर्ता नदिएको र चेक दिएको भए पनि तीन पटक सम्म चेक वाउन्स भैसकेको छ। यस अवस्थामा चेक बाउन्सको जाहेरी
जिल्ला प्रहरी कार्यालय तनहुँमा दर्ता गर्दा बुझाउनु पर्ने जाहेरीको नमुना तयार
गर्नुहोस।
3. तपाइको श्रीमान / श्रीमतीले लगातार एक महिना
देखी कुटपीट गरको र हिजो बेलुका तपाईलाई मार्ने भनी चक्कुले होन्दा तपाइको हातमा
लागी सानो चोट समेत लागेको छ। यस अवस्थामा तपाईलाई आफ्नो जान कुनै दिन जान सक्ने
अवस्था समेत देखिन्छ। यस अवस्थामा जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा पेश गर्ने जाहेरी दरखास्तको
नमुता तयार पर्नुहोस्।
4. तपाईको श्रीमानले एक युवतीसँग विवाह गरेको खबर
पाउनुभयो। उसले गाउँको एक बहिनीलाई भगाई विवाह गरेको समेत देखियो यस अवस्थामा
आफ्नो श्रीमानको विरुद्धमा पेश गर्ने बहुबिवाहको जाहेरीको नमुना तयार पार्नुहोस।
संकलनः धन बहादुर वि.क.
