लिखतः- कपाली तमसुक
दैनिक जीवनमा चाहिने व्यक्ति व्यक्तिबीच वा व्यक्ति र
संस्थाबीच वा प्राकृतिक वा कानूनी व्यक्तिबीच कुनैपनि चिज बस्तु वा सम्पत्ति
लेनदेन गर्दा आपसी विश्वास र भरोसाको लागि तयार गरिने तथा पारित समेत गरिने
लिखतलाई निजी कारोबारको लिखत भनिन्छ। निजी कारोवारको लिखतको रुपमा प्रचलित लिखत
मध्ये तमसुक पनि एक हो।
तमसुक भनेको के हो ?
समान्यतया तमसुक भन्नाले दुई पक्ष का बिचमा ऋण धनको
लेनदेन गर्दा उक्त ऋण धनको सुरक्षा एवं आपसी विश्वास/भरोसा साथै हाम्रो प्रचलित
कानून बमोजिम तयार गर्ने लिखतलाई बुझिन्छ। हाम्रो दैनिक जीवनमा लेनदेन भइरहँदा
मौखिक रूपमा लिइएको लेनदेनलाई कानुनीरुपमा प्रमाण नमानिनुको साथै कानूनी उपचारको
लागि समेत आवश्यक पर्ने हुन्छ। व्याज अनी सांवा
समयमा नबुझाएमा मेरो मेरो घर घराना जायजेथा बाट असुलउपर गरि लीनु भनी ऋणीको
विश्वासमा लेखिदिएको कागजलाई कपाली तमसुक भनिन्छ ।
“तमसुक भन्नाले दुई पक्ष विच ऋण धनको लेनदेन
हुँदा उक्त ऋण धनको सुरक्षा, विस्वास साथै कानूनी उपचारको लागि समेत प्रचलित कानून
बमोजिम तयार पारेको लिखतलाई तमसुक भनिन्छ।“
तमसुक लेख्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु के के हुन् ?
तमसुक लेख्दा तमसुक लेख्ने अधिकार प्राप्त अधिकारी तथा
सम्वन्धित पक्षहरुले केही कुराहरु नछुटाउने गरि ध्यान गर्नुपर्छ। यदि यी कुराहरु
छुटिएमा तमसुकले कानुनी मान्यता पाउदैन। त्यसैले तमसुक लेख्दा तमसुक लेखे अधिकार
प्राप्त अधिकारी ले निम्न कुराहरुमा ध्यान दिई तयार गर्नु पर्ने हुन्छ।
1. पैसा लिने दिने तथा साक्षी बस्नेको
तीन पुस्ते विवरण,
2. पैसा लेनदेन गर्दा कति ब्याजदरमा
पैसा दिएको लिएको प्रष्ट खुलाउने,
3. पैसा वा कुनै बस्तु लेनदेन गर्दा
को साहु हो र को असामी हो प्रष्ट रूपमा खुलाउने,
4. पैसा कति साल वा महिनाको लागि
दिइएको वा लिइएको हो भनेर प्रष्ट उल्लेख गर्ने,
5. तमसुक सधै सरकारी कागजमा लेखुपर्छ, साधारण
कागजमा लेखु हुदैन कुराको ध्यान राखेने,
6. साहु र असामीको तीन पुस्ते विवरण
तमसुक कागजमा उल्लेख गर्ने,
7. साहु, असामी, साक्षी र
तमसुक लेख्ने लेखनदास को स्पष्ट नाम र सहि छाप लगाउने,
8. तमसुक लेखिसकेपछि सम्बन्धित वडा
कार्यालय वा मालपोत कार्यालयमा दर्ता गराउने,
9. लेनदेन किन गरिएको हो र लेनदेन
गरिएको पैसा वा बस्तु फिर्ता गर्न नसकिए के कस्तो सर्तहरु व्यहोर्नु पर्ने हुन्छ
प्रष्ट लेखुपर्छ ।
तमसुकका
प्रकार
· कपाली
तमसुकको ढाँचा
· दृष्टिबन्धक
तमसुकको ढाँचा
· भोगबन्धक
तमसुकको ढाँचा
· लखबन्धक
तमसुकको ढाँचा
नमुना प्रश्नहरु
1. नमुना
प्रश्न. १. धनी जिल्ला कपिलवस्तु वाणगंगा न.पा. वडा नं.३
बस्ने रामजि शर्माको छोरा वर्ष ३७ को शिवजी शर्मा, ऋणि ऐ.ऐ
वडा नं.५ बस्ने श्याम सुन्दर अधिरकारीको छोरा वर्ष ३२को हरि शंकर अधिकारी भई
लेनदेन कारोबार गरेको रु १,५०,०००।- को कपाली
तमसुकको नमूना तयार पर्नुहोस् ।
2. तपाईको
गाउँमा तपाईको काका राधेश्यामले तपाईको काकी पर्ने ममता लामालाई रु.४,००,०००/- ऋण
दिने भनी जम्मा भएर बस्नु भएको रहेछ। आफन्त भएको भएता पनि विश्वासको लागि कपालि
तमसुक बनाइदिनु भन्नु भयो। यस अवस्थामा बनाउनु पर्ने कपाली तमसुकको नमुना तयार
पार्नुहोस।
3. तपाईको
गाउँमा तपाईको काका राधेश्यामले तपाईको काकी पर्ने ममता लामालाई रु.३,००,०००/- ऋण
दिने भनी जम्मा भएर बस्नु भएको रहेछ। आफन्त भएको भएता पनि विश्वासको लागि कपालि
तमसुक बनाइदिनु भन्नु भयो। यस अवस्थामा बनाउनु पर्ने कपाली तमसुकको नमुना तयार
पार्नुहोस।
4. तपाईको
गाउँमा तपाईको कविता लामाले मन कुमारी थापालाई रु. २,००,०००/- ऋण
दिने भएकाले कपालि तमसुक बनाइदिनु भनेकाले उक्त अस्थामा कपाली तमसुकको नमुना तयार
पार्नुहोस।
नमुना प्रश्नः- तपाईको गाउँमा जिल्ला तनहुँ गाउँपालिका/
नगरपालिका व्यास वडा नं १
मा तपाईको सरिता थापाले ममता थापालाई रु.१२,००,०००/- ऋण
दिने भएकाले कपालि तमसुक बनाइदिनु भनेकाले उक्त अस्थामा कपाली तमसुकको नमुना तयार
पार्नुहोस।
भोक
बन्धक तमसुकःनमुना
